4P44
Amor et cupiditas excessum habere possunt.
De Liefde en Begeerte konnen overmaat hebben.
Love and desire may be excessive.
No explicitly cited ancestors.
No explicitly cited descendants.
Amor est lætitia (per definitionem 6 affectuum) concomitante idea causæ externæ; titillatio igitur (per scholium propositionis 11 partis III) concomitante idea causæ externæ amor est atque adeo amor (per propositionem præcedentem) excessum habere potest. Deinde cupiditas eo est major quo affectus ex quo oritur major est (per propositionem 37 partis III). Quare ut affectus (per propositionem 6 hujus) reliquas hominis actiones superare potest, sic etiam cupiditas quæ ex eodem affectu oritur, reliquas cupiditates superare ac proinde eundem excessum habere poterit quem in præcedenti propositione titillationem habere ostendimus. Q.E.D.
De Liefde (volgens de zeste Bepaling der Hartstochten) is een blijschap, door het denkbeelt van een uitwendige oorzaak verzelt. De kitteling dan, (volgens het Byvoegsel van d' elfde Voorstelling in 't darde deel) van het denkbeelt van een uitterlijke oorzaak verzelt, is liefde; en dieshalven kan de liefde (volgens de voorgaande Voorstelling) overmaat hebben. Wijders, de begeerte is zo veel te groter, als de hartstocht, daar zy uit rijst, groter is; volgens de zevenëndartigste Voorstelling van 't darde deel. Dieshalven, gelijk de hartstocht (volgens de zeste Voorstelling van dit deel) d' andere nwerkingen van de mensch kan overtreffen, zo kan ook de begeerte, die uit de zelfde hartstocht spruit, d' andere begeerten overtreffen, en dieshalven de zelfde overmaat hebben, die, gelijk wy in de voorgaande Voorstelling hebben getoont, de kitteling heeft; gelijk voorgestelt wierd.
Love is pleasure, accompanied by the idea of an external cause (Def. of Emotions, vi.); therefore stimulation, accompanied by the idea of an external cause is love (III. xi. note); hence love maybe excessive. Again, the strength of desire varies in proportion to the emotion from which it arises (III. xxxvii.). Now emotion may overcome all the rest of men's actions (IV. vi.); so, therefore, can desire, which arises from the same emotion, overcome all other desires, and become excessive, as we showed in the last proposition concerning stimulation.
No explicitly cited descendants.
Hilaritas quam bonam esse dixi, concipitur facilius quam observatur. Nam affectus quibus quotidie conflictamur, referuntur plerumque ad aliquam corporis partem quæ præ reliquis afficitur ac proinde affectus ut plurimum excessum habent et mentem in sola unius objecti contemplatione ita detinent ut de aliis cogitare nequeat et quamvis homines pluribus affectibus obnoxii sint atque adeo rari reperiantur qui semper uno eodemque affectu conflictentur, non desunt tamen quibus unus idemque affectus pertinaciter adhæreat. Videmus enim homines aliquando ab uno objecto ita affici ut quamvis præsens non sit, ipsum tamen coram habere credant, quod quando homini non dormienti accidit, eundem delirare dicimus vel insanire nec minus insanire creduntur qui amore ardent quique noctes atque dies solam amasiam vel meretricem somniant quia risum movere solent. At cum avarus de nulla alia re quam de lucro vel de nummis cogitet et ambitiosus de gloria &c. hi non creduntur delirare quia molesti solent esse et odio digni æstimantur. Sed revera avaritia, ambitio, libido &c. delirii species sunt quamvis inter morbos non numerentur.
De vrolijkheit, die ik goet genoemt heb, kan lichtelijker bevat, dan waargenomen worden. Want de hartstochten, de welken ons dagelijks bestrijden, worden gemenelijk tot enig deel van 't lighaam toegepast, dat meer dan d' anderen aangedaan word. En dieshalven hebben de hartstochten ten meestendeel overmaat, en houden de ziel in dier voegen in een enige beschouwing van een enig voorwerp, dat zy op geen anderen kan denken: en hoewel de menschen veel hartstochten onderworpen zijn, en dat 'er dieshalven--weinig gevonden worden, die altijt van een en de zelfde hartstocht worden bestreden, zo zijn 'er echter geen gebreck van zodanigen, den welken een en de zelfde hartstocht hardnekkiglijk aankleeft. Want wy zien dat de menschen somtijts van een voorwerp in dier voegen aangedaan worden, dat zy, schoon het niet tegenwoordig is, echter geloven dat zy 't voor hen hebben; en als dit een mensch, die niet slaapt, overkoomt, zo zeggen wy dat de zelfde sporeloos, en buiten westen is. Men gelooft ook dat de genen niet minder sporeloos zijn, die van liefde branden, en die gehele dagen en nachten nergens anders, dan op hun vrijster, of boelin denken, om dat zy zich in 't gemeen belachelijk maken. Doch als een gierigaart nergens anders, dan op winst, en op zijn gelt denkt, en een eerzuchtige op roem, enz. zo gelooft men niet dat de zodanigen buiten 't spoor hollen, om dat zy gemenelijk lastig zijn, en hatenswaerdig geächt worden. Maar warelijk, de gierigheit, eerzucht, onkuisheit, enz. zijn soorten, of gedaanten van sporeloosheit, hoewel zy niet onder de ziekten getelt worden.
Mirth, which I have stated to be good, can be conceived more easily than it can be observed. For the emotions, whereby we are daily assailed, are generally referred to some part of the body which is affected more than the rest; hence the emotions are generally excessive, and so fix the mind in the contemplation of one object, that it is unable to think of others; and although men, as a rule, are a prey to many emotions--and very few are found who are always assailed by one and the same--yet there are cases, where one and the same emotion remains obstinately fixed. We sometimes see men so absorbed in one object, that, although it be not present, they think they have it before them; when this is the case with a man who is not asleep, we say he is delirious or mad; nor are those persons who are inflamed with love, and who dream all night and all day about nothing but their mistress, or some woman, considered as less mad, for they are made objects of ridicule. But when a miser thinks of nothing but gain or money, or when an ambitious man thinks of nothing but glory, they are not reckoned to be mad, because they are generally harmful, and are thought worthy of being hated. But, in reality, Avarice, Ambition, Lust, &c., are species of madness, though they may not be reckoned among diseases.
No explicitly cited ancestors.