4P66
Bonum majus futurum præ minore præsenti et malum præsens minus præ majore futuro ex rationis ductu appetemus.
Wy begeren, uit beleit van de reden, een groter toekomend, boven een minder tegenwoordig goet, en betrachten een minder tegenwoordig quaat, 't welk oorzaak is van enig toekomend groter goet.
We may, under the guidance of reason, seek a greater good in the future in preference to a lesser good in the present, and we may seek a lesser evil in the present in preference to a greater evil in the future.¹⁵
No explicitly cited ancestors.
Si mens rei futuræ adæquatam posset habere cognitionem, eodem affectu erga rem futuram ac erga præsentem afficeretur (per propositionem 62 hujus); quare quatenus ad ipsam rationem attendimus, ut in hac propositione nos facere supponimus, res eadem est sive majus bonum vel malum futurum sive præsens supponatur ac proinde (per propositionem 65 hujus) bonum futurum majus præ minore præsenti &c. appetemus. Q.E.D.
Indien de ziel een evenmatige kennis van de toekomende zaak kon hebben, zo zou zy met een zelfde hartstocht tot de toekomende, als tot de tegenwoordige zaak aangedaan worden; volgens de tweeënzestigste Voorstelling in dit deel. Dieshalven, voor zo veel wy op de reden zelve merken, gelijk wy onderstellen dat wy in deze Voorstelling doen, zo is 't een zelfde zaak, 't zy men een groter goet, of quaat toekomend, of tegenwoordig onderstelt: en daaröm (volgens de vijfënzestigste Voorstelling in dit deel) zullen wy een groter toekomend goet boven een minder tegenwoordig enz. begeren; gelijk te betogen stond.
If the mind could have an adequate knowledge of things future, it would be affected towards what is future in the same way as towards what is present (IV. lxii.); wherefore, looking merely to reason, as in this proposition we are assumed to do, there is no difference, whether the greater good or evil be assumed as present, or assumed as future; hence (IV. lxv.) we may seek a greater good in the future in preference to a lesser good in the present, &c. Q.E.D.
No explicitly cited descendants.
Malum præsens minus quod est causa majoris futuri boni, ex rationis ductu appetemus et bonum præsens minus quod causa est majoris futuri mali, negligemus. Hoc corollarium se habet ad præcedentem propositionem ut corollarium propositionis 65 ad ipsam propositionem 65.
Wy begeren, door 't beleit van de reden, een minder tegenwoordig quaat, 't welk oorzaak van een meerder toekomend goet is, en verwarelozen een minder tegenwoordig goet, dat oorzaak van een meerder toekomend quaat is. Deze Toegift heeft zich tot de voorgaande Voorstelling, gelijk de Toegift van de vijfënzestigste Voorstelling tot de vijfënzestigste Voorstelling zelve.
We may, under the guidance of reason, seek a lesser evil in the present, because it is the cause of a greater good in the future, and we may shun a lesser good in the present, because it is the cause of a greater evil in the future. This Corollary is related to the foregoing Proposition as the Corollary to IV. lxv. is related to the said IV. lxv.
No explicitly cited descendants.
Si igitur hæc cum iis conferantur quæ in hac parte usque ad propositionem 18 de affectuum viribus ostendimus, facile videbimus quid homo qui solo affectu seu opinione homini qui ratione ducitur, intersit. Ille enim velit nolit ea quæ maxime ignorat, agit; hic autem nemini nisi sibi morem gerit et ea tantum agit quæ in vita prima esse novit quæque propterea maxime cupit et ideo illum servum, hunc autem liberum voco, de cujus ingenio et vivendi ratione pauca adhuc notare libet.
Indien wy dan deze dingen met de genen, die wy in dit deel, tot aan d'achtiende Voorstelling, van de krachten der hartstochten getoont hebben, vergelijken, zo zullen wy lichtelijk zien wat onderscheit dat'er tusschen een mensch is, die alleenlijk van hartstocht, of waan geleid word, en een ander, die de reden tot zijn geleide heeft. Want d'eerste, 't zy hy wil of niet, doet het geen, daar af hy meest onkundig is: maar de leste is niemant, dan zich zelf, onderworpen, en doet alleenlijk die dingen, de welken hy de voornaamsten in 't leven kent te wezen, en die hy dieshalven meest begeert; om 't welk ik ook d'eerste een slaaf, en de leste vry noem; van welks vernuft en regel van leven ik noch iets zal aantekenen.
If these statements be compared with what we have pointed out concerning the strength of the emotions in this Part up to Prop. xviii., we shall readily see the difference between a man, who is led solely by emotion or opinion, and a man, who is led by reason. The former, whether will or no, performs actions whereof he is utterly ignorant; the latter is his own master and only performs such actions, as he knows are of primary importance in life, and therefore chiefly desires; wherefore I call the former a slave, and the latter a free man, concerning whose disposition and manner of life it will be well to make a few observations.
No explicitly cited ancestors.