5P6
Quatenus mens res omnes ut necessarias intelligit eatenus majorem in affectus potentiam habet seu minus ab iisdem patitur.
Voor zo veel als de ziel alle dingen als nootzakelijk verstaat, voor zo veel heeft zy groter vermogen op de hartstochten, of lijd minder van hen.
The mind has greater power over the emotions and is less subject thereto, in so far as it understands all things as necessary.
No explicitly cited ancestors.
Mens res omnes necessarias esse intelligit (per propositionem 29 partis I) et infinito causarum nexu determinari ad existendum et operandum (per propositionem 28 partis I) adeoque (per propositionem præcedentem) eatenus efficit ut ab affectibus qui ex iis oriuntur, minus patiatur et (per propositionem 48 partis III) minus erga ipsas afficiatur. Q.E.D.
De ziel verstaat alle dingen nootzakelijk te wezen, (volgens de negenëntwintigste Voorstelling van 't eerste de deel) en door een oneindige samenknoping van oorzaken tot wezentlijk te zijn, en tot werken bepaalt te worden; volgens d' achtëntwintigste Voorstelling van 't eerste deel: en maakt dieshalven (volgens de voorgaande--Voorstelling) dat zy van de hartstochten, die daar uit spruiten, minder lijd, en (volgens d' achtënveertigste Voorstelling van 't darde deel) minder tegens de zelfden aangedaan word; gelijk te betogen stond.
The mind understands all things to be necessary (I. xxix.) and to be determined to existence and operation by an infinite chain of causes; therefore (by the foregoing Proposition), it thus far brings it about, that it is less subject to the emotions arising therefrom, and (III. xlviii.) feels less emotion towards the things themselves. Q.E.D.
No explicitly cited descendants.
Quo hæc cognitio quod scilicet res necessariæ sint, magis circa res singulares quas distinctius et magis vivide imaginamur, versatur, eo hæc mentis in affectus potentia major est, quod ipsa etiam experientia testatur. Videmus enim tristitiam boni alicujus quod periit mitigari simulac homo qui id perdidit, considerat bonum illud servari nulla ratione potuisse. Sic etiam videmus quod nemo miseretur infantis propterea quod nescit loqui, ambulare, ratiocinari et quod denique tot annos quasi sui inscius vivat. At si plerique adulti et unus aut alter infans nascerentur, tum unumquemque misereret infantum quia tum ipsam infantiam non ut rem naturalem et necessariam sed ut naturæ vitium seu peccatum consideraret et ad hunc modum plura alia notare possemus.
Hoe deze kennis, namentlijk dat de dingen nootzakelijk zijn, meer omtrent de bezondere dingen, die wy ons onderscheidelijker en levendiger inbeelden, verkeert, hoe dit vermogen van de ziel over de hartstochten groter is; 't welk ook d' ervarentheit zelve betuigt. Want wy zien dat deze droefheit over enig goet, 't welk verloren is, verzacht word, zo haast de mensch, die dit verloren heeft, aanmerkt dat dit goet door geen middelen bewaart kon worden. Dus zien wy ook dat niemant deernis met een jong kint heeft, om dat het niet kan spreken, wandelen, redeneren, en eindelijk om dat het zo veel jaren als onkundig van zich zelf leeft. Maar indien zy ten meestendeel volwassen, en alleenlijk een of twee kinderen wierden geboren, zo zou yder erbarmenis met deze kinderen hebben: dewijl men dan de kintsheit zelve niet als een naturelijk en nootzakelijk ding, maar als een gebrek der natuur, of zonde zou aanmerken: en op deze wijze zouden wy meer andere dingen konnen tonen.
The more this knowledge, that things are necessary, is applied to particular things, which we conceive more distinctly and vividly, the greater is the power of the mind over the emotions, as experience also testifies. For we see, that the pain arising from the loss of any good is mitigated, as soon as the man who has lost it perceives, that it could not by any means have been preserved. So also we see that no one pities an infant, because it cannot speak, walk, or reason, or lastly, because it passes so many years, as it were, in unconsciousness. Whereas, if most people were born full--grown and only one here and there as an infant, everyone would pity the infants; because infancy would not then be looked on as a state natural and necessary, but as a fault or delinquency in Nature; and we may note several other instances of the same sort.
No explicitly cited ancestors.
No explicitly cited descendants.